حدیث در مورد ظلم

بسم الله الرحمن الرحیم

مجموعه ای از احادیث ائمه اطهار با موضوع ظلم و ظلم کردن در اینجا گردآوری شده است.

# حدیث با موضوع ظلم

امام باقر علیه السلام :

مَا انْتَصَرَ اللَّهُ مِنْ ظَالِمٍ إِلَّا بِظَالِمٍ وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ- وَ کَذلِکَ نُوَلِّی بَعْضَ الظَّالِمِینَ بَعْضاً.

خداوند هیچگاه از ظالم انتقام نگرفت مگر به وسیله ظالمی دیگر و این سخن خدای عز ّو جلّ است که: «و بدین سان ظالمان را به سزای اعمالی که می کنند بر یکدیگر مسلّط می کنیم».

کافی(ط-الاسلامیه) ج 2 ، ص 334 ، ح 19 - بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 72 ، ص 313، ح 28

امام سجاد علیه السلام :

اَللّهُمَّ إِنّی أَعوذُبِکَ مِنْ... أَنْ نَعْضِدَ ظالِما أَوْ نَخْذُلُ مَلْهوفا أَؤْ نَرومَ ما لَیْسَ لَنا بِحَقٍّ؛

خدایا به تو پناه می برم... از این که ظالمی را یاری کنیم و یا مظلوم و دلسوخته ای را بی یاور گذاریم و یا آنچه حق ما نیست بخواهیم.

صحیفه سجادیه ص 56 ،فرازی از دعای 8

امام علی علیه السلام :

مَنْ طَلَبَ عِزّا بِظُلْمٍ وَ باطِلٍ أَوْرَثَهُ اللّه ُ ذُلاًّ بِإِنْصافٍ وَ حَقٍّ؛

هر کس عزّت را با ظلم و باطل طلب کند، خداوند به انصاف و حق ذلّت نصیبش می نماید.

شرح نهج البلاغه (ابن ابی الحدید) ج20، ص309، ح536

رسول اکرم صلی الله علیه و آله :

استعیذوا باللَّه من الفقر و العیله و من أن تظلموا أو تظلموا.

به خدا پناه ببرید از فقر و تنگدستی این که ظلم کنید و یا زیر بار ظلم بروید.

نهج الفصاحه ص 208 ، ح278

امام علی علیه السلام :

خَیْرُ النّاسِ مَنْ اِنْ اُغْضِبَ حَلُمَ وَ اِنْ ظُلِمَ غَفَرَ وَ اِنْ اُسی ءَ اِلَیْهِ اَحْسَنَ؛

بهترین مردم کسی است که اگر او را به خشم آورند، بردباری نماید و چنانچه به او ظلم شود، ببخشاید و چون به او بدی شود، خوبی کند.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 285 ، ح 6394

امام علی علیه السلام :

اوصیکُما بِتَقْوَی اللّه ِ... وَ کونا لِلظّالِمِ خَصْما وَ لِلْمَظْلومِ عَوْنا؛

شما را سفارش می کنم به تقوای الهی... و دشمن ظالم و یاور مظلوم باشید.

نهج البلاغه (صبحی صالح) ص 421 ، از نامه 47

# حدیث در مورد ظلم کردن

امام علی علیه السلام :

مَنْ اَشْفَقَ عَلی نَفْسِهِ لَمْ یَظْلِمْ غَیْرَهُ؛

هر کس دلسوز خود باشد به دیگران ظلم نمی کند.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 456 ، ح 10400

امام علی علیه السلام :

خَیْرُ الْمُلوکِ مَنْ اَماتَ الْجَوْرَ وَ اَحْیَی الْعَدْلَ؛

بهترین فرمانروا کسی است که ظلم را از بین ببرد و عدل را زنده کند.

شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غررالحکم و دررالکلم ج3، ص 431، ح 5005

امام باقر علیه السلام :

لیس من شیعتنا من ظلم الناس

از شیعیان ما نیست ، کسی که به مردم ظلم کند.

غرر الاخبار ص 136

رسول اکرم صلی الله علیه و آله :

لَیْسَ شَیْ ءٌ اُطیعَ اللّه ُ فیهِ اَعْجَلَ ثَوابا مِنْ صِلَهِ الرَّحِمِ وَ لَیْسَ شَیْ ءٌ اَعْجَلَ عِقابا مِنَ الْبَغْیِ وَ قَطیعَهِ الرَّحِمِ؛

هیچ طاعتی نیست که پاداشش زودتر از صله رحم برسد و مجازاتی سریع تر از مجازات ظلم و قطع رحم نیست.

نهج الفصاحه ص 661 ، ح 2398

امام علی علیه السلام :

مَنْ باعَ نَفْسَهُ بِغَیْرِ نَعیمِ الْجَنَّهِ فَقَدْ ظَلَمَها؛

هر کس خودش را جز به نعمت بهشت بفروشد، براستی که به خویشتن ظلم کرده است.

صنیف غررالحکم و دررالکلم ص 232 ، ح 4628

لقمان حکیم علیه السلام :

یا بُنَیَّ ... اِذا دَعَتْکَ القُدْرَهُ عَلی ظُلْمِ مَنْ هُوَ دونَکَ فَاذْکُرْ قُدْرَهَ اللّه ِ عَلَیْکَ؛

فرزندم ... هرگاه قدرت، تو را به ظلم بر زیردستت فرا خواند، قدرت خدا را بر خودت به یادآور.

ارشاد القلوب(دیلمی) ج1، ص 72 و 73

رسول اکرم صلی الله علیه و آله :

مَنْ اَصْبَحَ لا یَهِمُّ بِظُلْمِ اَحَدٍ غَفَرَ اللّه ُ مَا اجْتَرَمَ؛

هر کس صبح کند و قصد ظلم کردن به کسی را نداشته باشد، خداوند جُرم و گناه او را می بخشد.

کافی(ط-الاسلامیه) ج 2، ص 332، ح 8

امام علی علیه السلام :

ظَ-لَمَ الْحَقَّ مَنْ نَصَرَ الْباطِلَ

هر کس باطل را یاری کند، به حق ستم کرده است.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 71 ، ح 1021

امام علی علیه السلام :

مَنْ ظَ-لَمَ ظُلِمَ؛

هر کس ستم کند، ستم می بیند.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 100 ، ح 1725

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم:

مَن أخَذَ لِلمَظلُومِ مِنَ الظّالِمِ کانَ مَعِیَ فی الجَنَّهِ مُصاحِباً.

هر که داد ستمدیده را از ظالم بگیرد در بهشت با من همنشین خواهد بود.

کنز الفؤاد ج1 ، ص 135 - بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 72، ص 359

امام علی علیه السلام:

ألظُّلمُ یُزلُّ القَدَمَ وَ یَسلُبُ النِّعَمَ وَ یُهلِکُ الاُمَمَ.

ظلم قدم را می لرزاند، نعمتها را سلب می کند و امتها را به نابودی می کشاند.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 456 ، ح 10411

امام علی علیه السلام:

إیّاکَ و َالخَدیعَهَ فَإِنَّ الخَدیعَهَ مِن خُلُقِ اللَّئِیم

از فریب دادن بپرهیز. زیرا فریب، خوی فرومایگان است.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 291 ، ح 6494

امام صادق علیه السلام:

من ظلم مظلمه أخذ بها فی نفسه أو ماله أو ولده.

هر که ظلمی کندبه سبب آن ظلم در جانش یا مالش یا فرزندانش گرفتار شود.

وافی ج 5 ، ص 968 ، ح 3393

امام علی علیه السلام:

شیعَتُنَا المُتَباذِلونَ فی وِلایَتِنا، اَلمُتَحابّونَ فی مَوَدَّتِنا اَلمُتَزاوِرونَ فی اِحیاءِ اَمرِنا اَلَّذینَ اِن غَضِبوا لَم یَظلِموا وَ اِن رَضوا لَم یُسرِفوا، بَرَکَهٌ عَلی مَن جاوَروا سِلمٌ لِمَن خالَطوا؛

شیعیان ما کسانی اند که در راه ولایت ما بذل و بخشش می کنند، در راه دوستی ما به یکدیگر محبت می نمایند، در راه زنده نگه داشتن امر و مکتب ما به دیدار هم می روند. چون خشمگین شوند، ظلم نمی کنند و چون راضی شوند، زیاده روی نمی کنند، برای همسایگانشان مایه برکت اند و نسبت به هم نشینان خود در صلح و آرامش اند.

کافی(ط-الاسلامیه) ج 2، ص 236 و 237 ، ح 24

امام علی علیه السلام:

اَلصَّدیقُ مَن کانَ ناهیا عَنِ الظُّلمِ و َالعُدوانِ مُعینا عَلَی البِرِّ و َالاحسانِ؛

دوست، کسی است که از ظلم و تجاوزگری باز دارد و بر انجام خوبی و نیکی یاری کند.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 415 ، ح 9477

رسول اکرم صلی الله علیه و آله :

ثَلاثٌ مَن کُنَّ فیهِ فَهِیَ راجِعَهٌ عَلی صاحِبِها: اَلبَغیُ و َالمَکرُ و َالنَّکثُ؛

سه خصلت است که در هر کس باشد (آثارش) به خود او بر می گردد: ظلم کردن، فریب دادن و تخلّف از وعده.

نهج الفصاحه ص 422 ، ح 1281

امام علی علیه السلام :

أَعدَلُ النّاسِ مَن أَنصَفَ مَن ظَلَمَهُ؛

عادل ترین مردم کسی است که با کسی که به او ظلم کرده با انصاف رفتار کند.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 394 ، ح 9104

رسول اکرم صلی الله علیه و آله :

مَن عَفا عَن مَظلَمَهٍ أَبدَ لَهُ اللّه بِها عِزّا فِی الدُّنیا وَ الآخِرَهِ؛

هر کس از ظلمی که در حق او شده گذشت کند، خداوندبه جای آن در دنیا و آخرت به او عزّت می بخشد.

بحار الانوار (ط-بیروت) ج 66 ، ص 382

رسول اکرم صلی الله علیه و آله :

أَفضَلُ الجِهادِ مَن أَصبَحَ لایَهُمُّ بِظُلمِ أَحَدٍ؛

برترین جهاد آن است که انسان روز خود را آغاز کند در حالی که در اندیشه ستم کردن به احدی نباشد.

من لا یحضر الفقیه ج 4 ، ص 353 ، ح 5762 - محاسن ج 1، ص292، 449

امام صادق علیه السلام :

و َقَد سُئِلَ عَن مَکارِمِ الخلاقِ فقال اَلعفوُ عَمَّن ظَلَمَکَ وَ صِلَهُ مَن قَطَعَکَ وَ إعطاءُ مَن حَرَمَکَ و َقَولُ الحَقِّ و َلَو عَلی نَفسِکَ؛

درباره مکارم الاخلاق سئوال شد، فرمودند: گذشت از کسی که به تو ظلم کرده، رابطه با کسی که با تو قطع رابطه کرده، عطا به آن کس که از تو دریغ داشته است و گفتن حق اگر چه بر ضد خودت باشد.

مجمع البحرین ج 6 ، ص 153 )شبیه این حدیث در معانی الاخبار ص 191 ، ح 1 (

امام علی علیه السلام :

قُلوبُ الرَّعِیَّهِ خَزائِنُ راعیها فَما اَوْدَعَها مِنْ عَدْلٍ اَوْ جَوْرٍ وَجَدَهُ؛

دلهای مردم خزانه های حاکم است، پس آنچه از عدالت و یا ظلم در آنها بگذارد، همان را خواهد یافت.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 346 ، ح 7982

رسول اکرم صلی الله علیه و آله :

مَهْدیُّ اُمَّتِی الَّذی یَمْلاُ الاَرْضَ قِسْطا وَ عَدْلاً کَما مُلِئَتْ جَوْرا وَ ظُلْما؛

مهدی امت من کسی است که هنگام پر شدن زمین از بیداد و ظلم، آن را پر از قسط و عدل خواهد کرد.

کتاب سلیم بن قیس ص910 - کمال الدین و تمام نعمه ص258

رسول اکرم صلی الله علیه و آله :

اَلظُّلْمُ ثَلاثَهٌ: فَظُلْمٌ لایَغْفِرُهُ اللّه ُ وَ ظُلْمٌیَغْفِرُهُ وَ ظُلْمٌ لا یَتْرُکُهُ، فَأَمَّا الظُّلْمَ الَّذی لا یَغْفِرُ اللّه ُ فَالشِّرْکُ قالَ اللّه ُ: «إنَّ الشِّرْکَ لَظُلْمٌ عَظیمٌ» و َأَمَّا الظُّلْمَ الَّذی یَغْفِرُهُ اللّه ُ فَظُلْمُ الْعِبادِ أَنْفُسَهُمْ فیما بَیْنَهُمْ و َبَیْنَ رَبِّهِمْ و َأَمَّا الظُّلْمَ الَّذی لا یَتْرُکُهُ اللّه ُ

فَظُلْمُ الْعِبادِ بَعْضُهُمْ بَعْضا؛

ظلم سه قسم است: ظلمی که خدا نمی آمرزد، ظلمی که می آمرزد و ظلمی که از آن نمی گذرد، اما ظلمی که خدا نمی آمرزد شرک است. خداوند می فرماید: «حقا که شرک ظلمی بزرگ است» و اما ظلمی که خدا می آمرزد، ظلم بندگان به خودشان میان خود و پروردگارشان است اما ظلمی که خدا از آن نمی گذرد ظلم بندگان به یکدیگر است.

نهج الفصاحه ص 561 ، ح 1924

# ظلم و ستم و ستمگری از نظر احادیث

رسول اکرم صلی الله علیه و آله :

اِتَّقوا دَعْوَهَ الْمَظْلومِ و َإنْ کانَ کافِرا فَإِنَّها لَیْسَ دونَها حِجابٌ؛

از نفرین مظلوم بترسید اگر چه کافر باشد، زیرا در برابر نفرین مظلوم پرده و مانعی نیست.

نهج الفصاحه ص 164 ، ح 48

رسول اکرم صلی الله علیه و آله :

مَنْ أَخَذَ لِلْمَظْلومِ مِنَ الظّالِمِ کانَ مَعیَ فِی الْجَنَّهِ مصاحُبا؛

هر کس داد مظلوم را از ظالم بگیرد، در بهشت با من یار و هم نشین باشد.

کنز الفؤاد ج1 ، ص 135 - بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 72، ص 359، ح 74

رسول اکرم صلی الله علیه و آله :

إِنَّ النّاسَ إِذا رَأَوُا الظّالِمَ فَلَمْ یَأْخُذوا عَلی یَدَیْهِ أَوْشَکَ أَنْ یَعُمَّهُمُ اللّه ُ بِعِقابٍ مِنْهُ؛

مردم آنگاه که ظالم را ببینند و او را باز ندارند، انتظار می رود که خداوند همه را به عذاب خود گرفتار سازد.

نهج الفصاحه ص 323 ، ح 833

رسول اکرم صلی الله علیه و آله :

لِیَنْصُرِ الرَّجُلُ أَخاهُ ظالِما أَوْ مَظْلُوما إِنْ کانَ ظالِما فَیَنْهیهُ فَإِنَّهُ لَهُنُصْرَهٌ و َإِنْ کانَ مَظْلوما فَیَنْصُرُهُ؛

انسان باید برادر (دینی) خویش را یاری کند چه ظالم باشد چه مظلوم اگر ظالم باشد او را باز دارد که این به منزله یاری کردن اوست و اگر مظلوم باشد یاریش کند.

نهج الفصاحه ص 665، ح 2422

امام علی علیه السلام :

اَلبَغیُ یَصرَعُ الرِّجالَ وَ یُدنِی الآجالَ؛

ظلم و تجاوز، انسان را زمین می زند و مرگ ها را نزدیک می سازد.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 345 ، ح 7937

پیامبر صلی الله علیه و آله :

مَن عامَلَ النّاسَ فَلَم یَظلِمهُم وَ حَدَّثَهُم فَلَم یَکذِبهُم وَ وَعَدَهُم فَلَم یَخلِفهُم فَهُوَ مِمَّن کَمُلَت مُرُوءتُهُ وَ ظَهَرَت عَدالَ-تُهُ وَوَجَبَت اُخُوَّتُهُ و َحَرُمَت غیبَتُهُ؛

هر کس در معاشرت با مردم به آنان ظلم نکند، دروغ نگوید و خلف وعده ننماید، جوانمردیش کامل، عدالتش آشکار، برادری با او واجب و غیبتش حرام است.

خصال ص 208، ح 28

امام سجاد علیه السلام :

وَ الذُّنُوبُ الّتی تُنزِلُ النِّقَمَ عِصیانُ العارِفِ بِالبَغیِ وَ التَطاوُلُ عَلَی النّاسِ وَ الاِستِهزاءُ بِهِم وَ السُّخریَّهُ مِنهُم ؛

گناهانی که باعث نزول عذاب می شوند، عبارت اند از: ستم کردن شخص از روی آگاهی، تجاوز به حقوق مردم، و دست انداختن و مسخره کردن آنان.

معانی الاخبار ص 270 و 271 ، ح 2

# حدیث نتیجه ظلم کردن

امام صادق علیه السلام:

الذُّنُوبُ الَّتِی تُغَیِّرُ النِّعَمَ الْبَغْیُ وَ الذُّنُوبُ الَّتِی تُورِثُ النَّدَمَ الْقَتْلُ وَ الَّتِی تُنْزِلُ النِّقَمَ الظُّلْمُ وَ الَّتِی تَهْتِکُ السُّتُورَ شُرْبُ الْخَمْرِ وَ الَّتِی تَحْبِسُ الرِّزْقَ الزِّنَا وَ الَّتِی تُعَجِّلُ الْفَنَاءَ قَطِیعَهُ الرَّحِمِ وَ الَّتِی تَرُدُّ الدُّعَاءَ وَ تُظْلِمُ الْهَوَاءَ عُقُوقُ الْوَالِدَیْن

گناهی که نعمت ها را تغییر می دهد، تجاوز به حقوق دیگران است. گناهی که پشیمانی می آورد، قتل است. گناهی که گرفتاری ایجاد می کند، ظلم است. گناهی که آبرو می بَرد، شرابخواری است. گناهی که جلوی روزی را می گیرد، زناست. گناهی که مرگ را شتاب می بخشد، قطع رابطه با خویشان است. گناهی که مانع استجابت دعا می شود و زندگی را تیره و تار می کند، نافرمانی از پدر مادر است.

علل الشرایع ج 2، ص 584 ، ح 27

امام علی علیه السلام:

مَنْ ظَلَمَ أَفْسَدَ أَمَرَهُ وَ مَنْ جَارَ قَصُرَ عُمُرُه

هر کس ظلم کند، امرش فاسد و عمرش کوتاه می شود.

مستدرک الوسایل و مستنبط المسایل ج 12 ، ص 99 ، ح 13629